रुग्ण सेवा केंद्र

राज्यातील परिचर्या प्रशिक्षण विद्यालये व परिचर्या संवर्गाची स्थापना करण्यासाठी कार्यरत असणारा राज्य परिचर्या विभाग २००७ पर्यंत प्रादेशिक उपसंचालक व जिल्हा आरोग्य अधिकाऱ्यांच्या अधिपत्याखाली काम करीत होता. हळू हळू तो आरोग्य सेवा संचालानालाय्च्या अधिपत्याखाली आणण्यात आला. प्रादेशिक उपसंचालकांना कर्मचारी परिचारिका, प्रभारी परिचारिका, व जिल्हा आरोग्य अधिकारी व जिल्हा परिषदेत एएनएम व एलएचव्ही स्थापन करण्यासाठी विभाग मार्गदर्शन करतो.

• आरोग्य सेवा संचालनालयाच्या अधीन परिचारिकांच्या प्रशासकीय बाबी हाताळणे
• परिचारिकांच्या संघटनांशी त्यांच्या विविध मागण्यासंदर्भात चर्चा करून त्यांच्या समस्या सोडविणे
• प्रत्येक जिल्ह्यात एएनएम व एलएचव्ही परिचारिका विद्यालय स्थापन करणे
• परिचर्या देखभालीच्या गुणवत्तेत सुधारणा व ज्ञान वाढविण्यासाठी परिचारिकांना सेवांतर्गत प्रशिक्षण व उच्च शिक्षण देणे.
• समाजाभिमुख आरोग्य सेवा देणे
• विविध प्रशिक्षणे देणे

प्रादेशिक उपसंचालक, नागरी शल्यचिकित्सक व जिल्हा आरोग्य अधिकारी यांना त्याचं परिचारिका संवर्ग स्थापन करण्यासाठी बैठका व संचालनालयाच्या अधिपत्याखालील संस्थाना भेटी देण्याच्या मार्गाने मार्गदर्शन करणे.

प्रादेशिक उपसंचालक, नागरी शल्यचिकित्सक व जिल्हा आरोग्य अधिकारी यांना त्याचं परिचारिका संवर्ग स्थापन करण्यासाठी बैठका व संचालनालयाच्या अधिपत्याखालील संस्थाना भेटी देण्याच्या मार्गाने मार्गदर्शन करणे.

• अस्तित्वात असलेल्या परिचर्या विद्यालये चालविणे :-
• प्रवेश प्रक्रिया
• परिचर्या विद्यालयांसाठी अर्थसंकल्पात तरतूद
• परिचर्या विद्यार्थ्यांना विद्यावेतन देणे
• परिचर्या विद्यालयांच्या आर्थिक, भौतिक व प्रशासकीय समस्या
• परिचर्या विद्यार्थ्यांच्या तक्रारी व समस्या
• नवीन परिचर्या विद्यालये सुरु करणे / जागा निर्माण करणे / अर्थसंकल्प / पुरवणी मागण्या / बांधकाम / वाहन.
• परिचर्या विद्यालयांच्या , राष्ट्रीय ग्रामीण आरोग्य योजनेच्या निधीची व्यवस्था.
• परिचारिकांची स्थापना, भरतीचे नियम, प्रतिनियुक्ती, उच्च शिक्षण, अभ्यास रजा, प्रत्यावर्तन, न्यायालयीन प्रकरणे, लोकायुक्त, माहितीचा अधिकार व अन्य सेवा बाबी
• सेवांतर्गत प्रशिक्षण / राज्य परिचारिका प्रशिक्षण धोरणाचे नियोजन करणे
• परिचारिकांच्या संघटनांशी त्यांच्या विविध मागण्यासंदर्भात चर्चा करून त्यांच्या समस्या सोडविणे , तिमाही बैठका घेणे

सार्वजनिक आरोग्य विभागाच्या अधिपत्याखालील परिचर्या विद्यालये :-
A)सध्या साचालानालायाच्या अधिपत्याखालील नागरी रुग्णालये व जिल्हा महिला रुग्णालयाशी संलग्न खालील परिचर्या विद्यालये कार्यरत आहेत.

B) परिचर्या विद्यालयांची जिल्हावार यादी

टीप :-

• सर्व एएनएम व जीएनएम संस्थांची प्रवेश क्षमता प्रत्येकी २० आहे.
• सर्व एलएचव्ही संस्थांची प्रवेश क्षमता प्रत्येकी ५० आहे ( कोल्हापूर मध्ये ती २५ आहे)
• पीएचएन संस्थांची प्रवेश क्षमता ३० आहे

C) १० परिचर्या विद्यालये (६ एएनएम व ४ जीएनएम मराठवाडा ) विकास प्रकल्पाखाली मंजूर करण्यात आली आहेत. :-

D) कोकण विकास प्रकल्पा अंतर्गत ३ जीएनएम विद्यालये ( रायगड, रत्नागिरी व सिंधुदुर्ग येथे ) सुरु करण्यात आली आहेत.

E)नासिक विकास प्रकल्पा अंतर्गत ४ परिचर्या विद्यालये (२ जीएनएम व २ अएनएम ) सुरु करण्यात आली आहेत. :-

F) मराठवाडा, कोकण व नासिक विकास कार्यक्रमाच्या अंतर्गत मंजूर विद्यालयांसाठी शासनाने शैक्षणिक व बिगर शैक्षणिक पदे मंजूर केली आहेत. ६ एएनएम विद्यालयांसाठी प्रत्येकी १० अशी ६० पदे व ११ जीएनएम विद्यालयांसाठी प्रत्येकी २५ अशी २८६ पदे (एकूण ३४६ पदे) डी २.२.२०११ च्या शासकीय आदेशाद्वारे मंजूर करण्यात आली आहेत. स्वयंपाकी, साफसफाई, सुरक्षा व चालक सेवाश्साठी सुद्धा १२.९.२०११ च्या शासकीय आदेशानुसार पदे मंजूर करण्यात आली आहेत.

G) सर्व परिचर्या विद्यालयांची सारांश :-

सध्या राज्य व केंद्र सरकारला सादर करण्यात आलेले प्रस्ताव पुढील प्रमाणे आहेत :

अ ) परिचारिका सेवांमध्ये सुधारणा होण्यासाठी केंद्र सरकारला सादर झालेले प्रस्ताव:-

• ११व्या पंचवार्षिक योजनेत २७ एएनएम व ११ जीएनएम विद्यालये बळकटीकरणा साठी भारत सरकारकडे रु ६३६.९८ लाख रुपयांचे प्रस्ताव सादर करण्यात आलेले आहेत. त्या निधी पैकी लातूर व कोल्हापूर जिल्ह्यातील परिचर्या विद्यालयांसाठी रु २५.०० लाख देण्यात आले आहेत.
• ११व्या पंचवार्षिक योजनेत परिचारिकांची निरंतर कौशल्ये वृद्धीत होण्यासाठी रु १९.३३ लाख रुपयांचा प्रस्ताव सादर करण्यात आलेले आहेत त्यापैकी रु ८.२६ लाखाचा निधी प्राप्त झालं आहे.
• नासिक जिल्ह्यासाठी एम. एससी. परिचर्या व मुलभूतोत्तर बी. एससी.परिचर्या अभ्यासक्रम व नागपूर जिल्ह्यात येथे मुलभूतोत्तर बी. एससी.परिचर्या अभ्यासक्रम सुरू करण्यासाटी केंद्र सरकारला प्रस्ताव सादर करण्यात आले आहेत.
• नासिक व नागपूर जिल्ह्यांमध्ये मुलभूत परिचर्या विद्यालय स्थापन करण्यासाठी केंद्र सरकारला प्रस्ताव सादर करण्यात आले आहेत.
• गोंदिया जिल्ह्या मध्ये एएनएम व जीएनएम विद्यालय स्थापन करण्यासाठी केंद्र सरकारला प्रस्ताव सादर करण्यात आले आहेत

ब ) परिचारिका सेवांमध्ये सुधारणा होण्यासाठी राज्य सरकारला सादर झालेले प्रस्ताव:-

• एएनएम व एलएचव्ही मधील पदे पुनर्निर्मित करण्याचा प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• एएनएम मध्ये त्रिस्तरीय पदोन्नती साठी प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• सहाव्या वित्त आयोगातील त्रुटी दूर करण्यासाठीचा प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• परिचारिकांना विविध भत्ते देण्यासाठी प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• सेवानिवृत्तीचे वय ५८ वरून वाढवून ६० करण्यासाठी प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• सर्व परिचारिका विद्यालयांसाठी प्राचार्य व उपप्रचार्यांची पदे निर्माण करण्यासाठी प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• नव्याने सुरु करण्यात आलेल्या परिचर्या विद्यालयांमध्ये विद्या वेतन देण्यासाठी प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• जीएनएम आंतरवासी विद्यार्थ्यांसाठी दरमहा रु २०००/- विद्यावेतन देण्याचा प्रस्ताव प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• पुणे, सिंधुदुर्ग, व जालना येथे एएनएम विद्यालयांमध्ये पदे निर्माण करण्याचा प्रस्ताव राज्य सरकारला सादर करण्यात आला आहे.
• परिचारिकांच्या सेवा पुढे सुरु ठेवण्याचा प्रस्ताव
• परिचारिका संवर्गाच्या सध्याच्या भरती नियमावली मध्ये सुधारणा करण्याचा प्रस्ताव.
• मराठवाडा विकास प्रकल्पांतर्गत २ एएनएम व ४ जीएनएम विद्यालये सुरु करण्यात आली आहेत.
• मराठवाडा विकास प्रकल्पांतर्गत परिचर्या विद्यालयांसाठी ६ वाहने घेण्यात आली आहेत.
• ८८ परिचारिकांना उच्च शिक्षणासाठी प्रतिनियुक्त करण्यात आले आहे.
• दरवर्षी १२ मे ह्या फ्लोरेंस नायटिंगेल यांच्या जन्मदिवस प्रसंगी केंद्र सरकार तर्फे राष्ट्रीय फ्लोरेंस नायटिंगेल पुरस्कार दरवर्षी देण्यात येतो.
• भारत सरकार कडून नवीन परिचर्या विद्यालये सुरु करण्यासाठी रु. ४२.५३ कोटीचा निधी प्राप्त झालं आहे.
• भारत सरकार कडून लातूर व कोल्हापूर जिल्ह्यातील परिचर्या विद्यालये मजबुतीकरणासाठी रु २५.०० निधी प्राप्त झालं आहे.
• भारत सरकार कडून परिचारिकांच्या प्रशिक्षणासाठी रु ८.२६ लाखांचा निधी प्राप्त झालं आहे.